Beta glucan là hoạt chất được Y học hiện đại quan tâm gần đây với nhiều lợi ích cho sức khỏe như tăng cường miễn dịch, giảm cholesterol, giảm đường huyết và các biến chứng tiểu đường. Vậy Beta glucan là gì và tại sao beta glucan lại mang nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.

1. Beta glucan là gì?

Beta glucan là polysaccharide có trong thành tế bào nấm men, các loại nấm ăn được và có trong vỏ các loại ngũ cốc như yến mạch, lúa mạch, lúa mì…. Đây là hoạt chất kích thích miễn dịch mạnh nhất trong các hoạt chất chiết xuất từ thực vật. Beta glucan được phát hiện và nghiên cứu từ những năm 1960 ở châu Âu và Nhật Bản.

Beta glucan thực chất là một loại chất xơ hòa tan. Do đó, beta glucan sẽ không được tiêu hóa và hấp thu bởi cơ thể. Tương tự như các loại chất xơ hòa tan khác, beta glucan sẽ giúp làm chậm quá trình vận chuyển thức ăn trong ruột. Kết quả là carbohydrate được hấp thụ chậm hơn, dẫn đến lượng đường trong máu ổn định hơn. Ngoài ra, nó di chuyển chậm qua đường tiêu hóa, mang theo cholesterol di chuyển ra ngoài.

2. Phân loại beta glucan

Beta glucan được nghiên cứu chủ yếu gồm 2 loại chính là β-(1,3/1,6)-D-glucan và β-(1,3/1,4)-D-glucan. Trong đó, β-(1,3/1,6)-D-glucan có trong thành tế bào các loại nấm. Còn β-(1,3/1,4)-D-glucan có trong vỏ ngũ cốc. Trong đó, β-(1,3/1,4)-D-glucan là dạng hòa tan, còn β-(1,3/1,6)-D-glucan là dạng không hòa tan.

3. Tác dụng của beta glucan

3.1. Tăng cường miễn dịch

Beta glucan giúp tăng cường miễn dịch cho tất cả các đối tượng từ người già, trẻ nhỏ đến người bị suy giảm miễn dịch do ốm, bệnh ung thư, tiểu đường. Cơ chế tăng cường miễn dịch của beta glucan như sau:

• Beta glucan liên kết với các thụ thể khác nhau được biểu hiện trên bề mặt tế bào của các tế bào miễn dịch bẩm sinh thực bào và độc tế bào, bao gồm bạch cầu đơn nhân, đại thực bào, bạch cầu trung tính và tế bào diệt tự nhiên. Từ đó tăng cường hoạt động của các tế bào này phát hiện và tiêu diệt các tác nhân lạ xâm nhập vào cơ thể gồm vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng
• Khi tế bào miễn dịch tự nhiên liên kết với beta glucan. Các tế bào này sẽ kích hoạt các tế bào miễn dịch đặc hiệu gồm lympho T và lympho B bằng cách tiết ra các cytokine khác nhau như Interleukin (IL-4, IL-6) và yếu tố hoại tử khối u TNF-α. Từ đó tăng tiết các kháng thể Immunoglobulin như IgG, IgA,…, tăng khả năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

3.2. Làm giảm đường huyết và ngăn ngừa biến chứng tiểu đường

Beta glucan được xem là “hoạt chất vàng” cho đường huyết vì có khả năng kiểm soát đường trong máu cũng như ngăn ngừa các biến chứng tiểu đường. Với cơ chế như sau:

• Beta glucan giảm đường huyết qua cơ chế ức chế thụ thể SGLT-1 ở niêm mạc ruột – thụ thể giúp hấp thu đường tại ruột, thúc đẩy quá trình tổng hợp glycogen tại gan, ức chế sự tích tụ chất béo trong gan.

• Beta glucan có tác dụng điều hòa miễn dịch, ngừa phản ứng tự phá hủy tế bào Beta đảo tụy sản sinh Insulin ở người tiểu đường tuýp 1 giai đoạn đầu, giúp vết thương mau lành.
• Beta glucan còn giúp chống oxy hóa, thu dọn các gốc tự do dư thừa nên ức chế stress oxy hóa, ngăn ngừa tiến triển biến chứng tiểu đường.

3.3. Hỗ trợ sức khỏe đường ruột.

Nhờ bản chất là chất xơ hòa tan, nên khi sử dụn beta glucan sẽ giúp hấp thụ nước trong đường ruột và làm tăng khối lượng phân, giúp thúc đẩy sự đều đặn bằng cách cải thiện táo bón và tiêu chảy. Beta glucan cũng hoạt động như prebiotics, “nuôi dưỡng” hệ vi khuẩn tốt trong đường ruột và giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

3.4. Chống viêm và kháng ung thư

Không chỉ thế, beta glucan còn làm giảm các dấu hiệu viêm toàn thân: bổ sung beta-glucan làm giảm đáng để các cytokine tiền viêm IL-6. Đồng thời có tác dụng ngăn chặn quá trình viêm và giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm như sưng, nóng, đỏ, đau.

Các nhà khoa cũng nhận thấy beta glucan có khả năng kháng ung thư mạnh mẽ. Nhờ khả năng điều hòa cả miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch đặc hiệu nên beta glucan có tác dụng ức chế sự phát triển của các tế bào khối u:

– Kích thích tăng tiết yếu tố hoại tử u TNF-𝛼 giúp ức chế sự phát triển của khối u.

– Kích hoạt đại thực bào nhận diện và tiêu diệt các tế bào ung thư.

– Liên kết với bạch cầu đa nhân trung tính kích hoạt quá trình chết theo chương trình của tế bào ung thư,…

3.5. Giảm cholesterol máu

Beta glucan giúp giảm cholesterol máu nhờ khả năng kích hoạt các tế bào thực bào bắt giữ LDL-cholesterol trong máu. Beta glucan kích thích thực bào “dọn dẹp” các mảng bám trên thành mạch. Do đó ngăn ngừa xuất hiện các mảng xơ vữa, giảm nguy cơ xuất hiện các bệnh lý tim mạch như thiếu máu não, đau thắt ngực,…

Beta-glucan còn hoạt động như một chất xơ trong đường tiêu hóa. Do đó giảm hấp thu chất béo tại ruột.

4. Những thực phẩm giàu beta glucan tự nhiên

Với nhiều lợi ích như vậy nên beta glucan được các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng thường khuyến nghị nên bổ sung hằng ngày. Bổ sung beta glucan thông qua thực phẩm được xem là an toàn và lành tính.

Theo đó, các loại thực phẩm có chứa beta glucan bao gồm:

• Yến mạch, lúa mạch, lúa mì,…
• Rong biển
• Tảo
• Nấm linh chi, nấm đông cô, nấm hương
• Trái cây như dâu, táo, mận khô

Trong đó, yến mạch là nguồn nguyên liệu chứa beta glucan tự nhiên với hàm lượng cao và phong phú nhất. Một số đánh giá dinh dưỡng cho thấy hàm lượng chất xơ hòa tan từ Beta glucan có trong yến mạch chiếm tỉ lệ tương đối cao.

Tuy nhiên, về hàm lượng bổ sung khó đảm bảo theo kiến nghị của FDA là 3g mỗi ngày. Hoặc nếu muốn cung cấp đủ phải ăn một lượng lớn thực phẩm. Do đó, có thể sử dụng các thực phẩm bổ sung chứa beta glucan với lượng tiêu chuẩn sẽ giúp cung cấp được đủ hàm lượng yêu cầu, phát huy được các tác dụng như mong muốn.

Tóm lại, beta glucan là một hoạt chất mang đến rất nhiều công dụng tốt cho sức khỏe con người. Vì thế, hãy lựa chọn thực phẩm hoặc các sản phẩm bổ sung có beta glucan mỗi ngày, đặc biệt với những có các bệnh lý nên tiểu đường, mỡ máu,…